Το ιερό δέντρο των Ελλήνων έχει αποδειχθεί γεωλογικά ότι έχει προϋπάρξει των ανθρώπων, ενώ εξημερώθηκε γύρω στο 4.000 π.Χ. Η ελιά είναι δέντρο της οικογένειας των ελαιοειδών, αειθαλές και εξαιρετικά μακρόβιο. Στην Ελλάδα συναντάμε περίπου 30 διαφορετικά είδη: λιανολιά, χοντρολιά, κορωναίικη, μεγαρίτικη, στρογγυλή, νησιώτικη, βολιώτικη, θρούμπα, ξανθολιά, κ.α.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα, στην οποία η θεά Αθηνά πρόσφερε το δέντρο ως σύμβολο ειρήνης και ευημερίας. Ως τέτοιο σύμβολο δινόταν ο κλάδος ελαίας στους νικητές των αγώνων. Όσο για την ιερότητα της ελιάς, στην αρχαία Αθήνα αν κάποιος σκόπιμα ξερίζωνε ή κατέστρεφε μια ήμερη ελιά τιμωρούνταν με μεγάλη ποινή, που μπορούσε να είναι ακόμα και θανατική.
Αρχικά ο χυμός από τους καρπούς της, το ελαιόλαδο, χρησίμευε για την περιποίηση του σώματος ή για φωτιστικούς σκοπούς. Στην παρασκευή των φαγητών άρχισε να χρησιμοποιείται κυρίως μετά την ομηρική εποχή. Ξεχωριστή χρήση του ελαιόλαδου έκαναν οι ναυτικοί, που πίστευαν ότι μπορούσε να κατευνάσει τις τρικυμίες και γι’ αυτό είχαν μαζί τους πάντοτε έναν «ελαιοφόρο σάκο» για να αδειάσουν στη θάλασσα σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης. Αργότερα αυτή η συνήθεια αντικαταστάθηκε με το χριστιανικό έθιμο του λαδιού από το καντήλι που άναβαν για να τους προστατεύει ο Άγιος Νικόλαος, το οποίο έριχναν στη θάλασσα σε αντίστοιχες περιπτώσεις.
Η αναφορά της ελιάς στην ελληνική παράδοση είναι πολύ συχνή:
«Βάλ’ ελιά για το παιδί σου και συκιά για τη ζωή σου.»
«Η ελιά είναι κυρά κι όποτε θέλει κάμνει.»
«Η ελιά θέλει τσεκούρι και τ’ αμπέλι πριόνι.»
«Πήρε τ’ αυγού τ’ απέξω και της ελιάς τ’ απομέσα.»
Κι ένα όμορφο δίστιχο δημοτικού τραγουδιού για το γυρισμό του ξενιτεμένου που αναφέρει ένα άλλο είδος ελιάς:
«Έχεις ελιά στο μάγουλο κι ελιά στην αμασχάλη
κι ανάμεσα στα στήθη σου τ’ αντρός σου φυλαχτάρι.»
Βιβλιογραφία:
Κ.Ρωμαίος, Ελλάς, Λαογραφία-Γεωγραφία, Εκδ.Γιοβάνη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου