Απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως γιατρός σε πλοία και στη συνέχεια ως στρατιωτικός γιατρός στο ελληνικό πεζικό. Οι τακτικές μεταθέσεις του τον έφεραν σε επαφή με την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της, τα ήθη, τα έθιμα, τις προκαταλήψεις και την καθημερινότητα τους, στοιχεία που τον ενέπνευσαν στη συγγραφή των αριστουργηματικών διηγημάτων του.
Μεγάλος πατριώτης, υπηρέτησε εθελοντικά προσφέροντας τις υπηρεσίες του στους αντάρτες της Κρητικής Επανάστασης (1897), συμμετείχε στην επανάσταση στο Γουδί (1909) και έλαβε μέρος και στους δύο Βαλκανικούς Πολέμους.
Ως ένας από τους ιδρυτές του «Εκπαιδευτικού Ομίλου», ανάμεσα στους οποίους και ο Δημήτρης Γληνός και ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, συνέβαλλε στην καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας. Έλαβε μέρος στην Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση του Βενιζέλου και συνέγραψε τα αναγνωστικά της Γ΄, Δ΄ και Ε΄ τάξης του Δημοτικού, με θέματα που πήρε από την ελληνική ιστορία και μυθολογία, επιλεγμένα με ιδιαίτερη φροντίδα, κάτι που φανέρωνε την ευαισθησία του και τις γνώσεις του για την παιδική ψυχολογία.
Το συγγραφικό έργο του ξεκίνησε από την ηλικία των 18 χρόνων με τη δημοσίευση διηγημάτων του στο περιοδικό «Εβδομάδα» και αργότερα στην «Εστία». Το πρώτο βιβλίο του με τίτλο «Διηγήματα» εκδόθηκε το 1892. Το 1896 εκδόθηκε το μυθιστόρημά του «Λυγερή» και το 1899 ο πρώτος τόμος διηγημάτων του με τίτλο «Λόγια της Πλώρης», για να ακολουθήσει σύντομα και ο δεύτερος. Άλλα βιβλία του είναι «Ο Ζητιάνος», «Ο Αρχαιολόγος» και οι «Παλιές Αγάπες».
Τα πρώτα έργα του Καρκαβίτσα είναι γραμμένα στην καθαρεύουσα, αλλά γρήγορα υιοθέτησε τη δημοτική. Είχε μεγάλη περιγραφική ικανότητα και καθαρό γράψιμο, ενώ το έργο του διακρίνεται από φραστική πυκνότητα και πληρότητα νοημάτων. Ήταν έξοχος τεχνίτης του λόγου και εξαιρετικός μυθοπλάστης. Τα «Άπαντά» του εκδόθηκαν πολλές φορές και βρίσκονται ανάμεσα στα πιο αγαπημένα λογοτεχνικά έργα των Ελλήνων αναγνωστών κάθε ηλικίας.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου