Ανάμεσα στα πολυάριθμα μεγαλοπρεπή βουνά που στολίζουν απ’ άκρη σ’ άκρη τον κορμό και τα νησιά της Ελλάδας, στριμώχνονται ασφυκτικά οι πεδινές εκτάσεις της χώρας μας. Οι κάμποι της Ελλάδας δε θυμίζουν σε τίποτα τις αχανείς εκτάσεις της κεντρικής Ευρώπης, που απλώνονται από τη μια άκρη του ορίζοντα ως την άλλη, αλλά είναι μικρές σε έκταση, με μεγαλύτερη την πεδιάδα της Θεσσαλονίκης (1.847τ.χλμ.) και δεύτερη την πεδιάδα της Θεσσαλίας (1.184τ.χλμ.)
Όσο οι Έλληνες αγάπησαν τα ελληνικά βουνά, τόσο περιφρόνησαν τον ελληνικό κάμπο, καθένας για τους δικούς του λόγους. Οι οπλαρχηγοί, για παράδειγμα, αγαπούσαν τα βουνά επειδή, αντίθετα με τον κάμπο, τους παρείχαν επαρκή κάλυψη και προστασία από τον εχθρό.
«Ο κάμπος έχει μάτια, κι ο λόγγος έχει αυτιά.»
Οι απλοί άνθρωποι, πάλι, οι ξωμάχοι, αν και εκτιμούσαν τον κάμπο για τα αγαθά που τους παρείχε σε αφθονία, τον έβλεπαν σαν ένα δυνάστη που τους καταπίεζε, τους ανάγκαζε να δουλεύουν από το χάραμα μέχρι τη δύση του ηλίου, κάτω από τη βροχή ή κάτω από το λιοπύρι και πάντα με την αγωνία μήπως έρθει μια φυσική καταστροφή (χαλάζι, χιόνι, πλημμύρα, ξηρασία, ακρίδα, κ.α.) και πάει ο κόπος τους χαμένος.
Οι αναφορές της λαϊκής φιλοσοφίας στον κάμπο δεν είναι πολλές, και συνήθως έχουν αρνητική έννοια:
«Κάνει ο έλατος στον κάμπο;»
(το περήφανο έλατο δεν ταιριάζει στον κάμπο)
«Βρήκες κάμπο κι αλωνίζεις.»
(όταν κάποιος εκμεταλλεύεται τις ευνοϊκές καταστάσεις για να φανεί)
«Α, που να κάμης τον κάμπο ράχη!»
(κατάρα που φανερώνει τον κόπο των ατέρμονων γεωργικών εργασιών)
Μια μικρή ομάδα αινιγμάτων παρομοιάζει τον κάμπο με το βιβλίο:
«Άσπρος κάμπος, μαύρα γίδια.»
«Άσπρος κάμπος, μαύρα βόδια,
χαρά στο νιο που τα λαλεί.»
Αξιομνημόνευτη είναι και η αναφορά του κάμπου στο δημοτικό τραγούδι που μιλά για τους Αντρουτσαίους, που κατεβαίνουν το βουνό Λιάκουρα του Παρνασσού για να πάνε στον κάμπο. Η Λιάκουρα απευθύνεται στον κάμπο με περιφρόνηση:
«Βρε κάμπε αρρωστιάρικε, βρε κάμπε μαραζιάρη,
με τη δική μου λεβεντιά να στολιστείς γυρεύεις;
Για βγάλε τα στολίδια μου, δώ μου τη λεβεντιά μου,
μη λειώσω ούλα τα χιόνια μου και θάλασσα σε κάμω.»
Όσο οι Έλληνες αγάπησαν τα ελληνικά βουνά, τόσο περιφρόνησαν τον ελληνικό κάμπο, καθένας για τους δικούς του λόγους. Οι οπλαρχηγοί, για παράδειγμα, αγαπούσαν τα βουνά επειδή, αντίθετα με τον κάμπο, τους παρείχαν επαρκή κάλυψη και προστασία από τον εχθρό.
«Ο κάμπος έχει μάτια, κι ο λόγγος έχει αυτιά.»
Οι απλοί άνθρωποι, πάλι, οι ξωμάχοι, αν και εκτιμούσαν τον κάμπο για τα αγαθά που τους παρείχε σε αφθονία, τον έβλεπαν σαν ένα δυνάστη που τους καταπίεζε, τους ανάγκαζε να δουλεύουν από το χάραμα μέχρι τη δύση του ηλίου, κάτω από τη βροχή ή κάτω από το λιοπύρι και πάντα με την αγωνία μήπως έρθει μια φυσική καταστροφή (χαλάζι, χιόνι, πλημμύρα, ξηρασία, ακρίδα, κ.α.) και πάει ο κόπος τους χαμένος.
Οι αναφορές της λαϊκής φιλοσοφίας στον κάμπο δεν είναι πολλές, και συνήθως έχουν αρνητική έννοια:
«Κάνει ο έλατος στον κάμπο;»
(το περήφανο έλατο δεν ταιριάζει στον κάμπο)
«Βρήκες κάμπο κι αλωνίζεις.»
(όταν κάποιος εκμεταλλεύεται τις ευνοϊκές καταστάσεις για να φανεί)
«Α, που να κάμης τον κάμπο ράχη!»
(κατάρα που φανερώνει τον κόπο των ατέρμονων γεωργικών εργασιών)
Μια μικρή ομάδα αινιγμάτων παρομοιάζει τον κάμπο με το βιβλίο:
«Άσπρος κάμπος, μαύρα γίδια.»
«Άσπρος κάμπος, μαύρα βόδια,
χαρά στο νιο που τα λαλεί.»
Αξιομνημόνευτη είναι και η αναφορά του κάμπου στο δημοτικό τραγούδι που μιλά για τους Αντρουτσαίους, που κατεβαίνουν το βουνό Λιάκουρα του Παρνασσού για να πάνε στον κάμπο. Η Λιάκουρα απευθύνεται στον κάμπο με περιφρόνηση:
«Βρε κάμπε αρρωστιάρικε, βρε κάμπε μαραζιάρη,
με τη δική μου λεβεντιά να στολιστείς γυρεύεις;
Για βγάλε τα στολίδια μου, δώ μου τη λεβεντιά μου,
μη λειώσω ούλα τα χιόνια μου και θάλασσα σε κάμω.»
Βιβλιογραφία:
Κ.Ρωμαίος, Ελλάς, Λαογραφία-Γεωγραφία, Εκδ.Γιοβάνη
Κ.Ρωμαίος, Ελλάς, Λαογραφία-Γεωγραφία, Εκδ.Γιοβάνη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου